موسسه آموزش عالي حوزوي فاطمیه دامغان

يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ

آنان مى خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند. ولى خدا نور خود را کامل مى کند هر چند کافران خوش نداشته باشند.
(صف/۸)

آنها به کسى مى مانند که مى خواهد نور آفتاب عالم تاب را با پف کردن خاموش سازد، آنها خفاشانى هستند که گمان مى کنند اگر چشم از آفتاب فرو پوشند و خود را در پرده هاى ظلمت شب فرو برند، مى توانند به مقابله با این چشمه نور برخیزند.

تاریخ اسلام سند زنده اى است بر تحقق عینى این پیشگوئى بزرگ قرآن; چرا که از نخستین روز ظهور اسلام، توطئه هاى گوناگون براى نابودى آن چیده شد.

ولى، همان گونه که خداوند اراده کرده، این نور الهى روز به روز در گسترش است و دامنه اسلام در هر زمان از گذشته وسیع تر مى شود، و آمارها نشان مى دهد که جمعیت مسلمانان جهان، على رغم تلاش هاى مشترک صهیونیست ها و صلیبى ها و ماتریالیست هاى شرق رو به افزایش است، آرى، آنها پیوسته مى خواهند نور خدا را خاموش سازند، ولى خداوند اراده دیگرى دارد و این یک معجزه جاودانى قرآن است.

تفسیر نمونه

هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ

او کسى است که پیامبر خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب سازد، هرچند مشرکان ناخشنود باشند.(صف/۹)

تعبیر به أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِینِ الْحَقِّ به منزله بیان رمز پیروزى و غلبه اسلام است; زیرا در طبیعت هدایت و دین حق ، این پیروزى نهفته است، اسلام و قرآن، نور الهى است و نور هر جا باشد، آثار خود را نشان مى دهد، و مایه پیروزى است، و کراهت مشرکان و کافران نمى تواند سدى در این راه ایجاد کند.

تفسیر نمونه

وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَىٰ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَهُوَ يُدْعَىٰ إِلَى الْإِسْلَامِ ۚ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ

چه کسى ستمکارتر است از آن کس که بر خدا دروغ بسته در حالى که دعوت به اسلام مى شود؟!خداوند گروه ستمکاران را هدایت نمى کند.(صف/۷)

کسى که دعوت پیامبر الهى را دروغ، و معجزه او را سحر، آئین او را باطل مى شمرد، ستمکارترین مردم است; چرا که راه هدایت و نجات را به روى خود و سایر بندگان خدا مى بندد، و آنها را از این سرچشمه فیض الهى، که ضامن سعادت ابدى آنها است، محروم مى سازد.

کار خدا هدایت است، و ذات پاکش نور و روشنائى معنوى است: (اللّهُ نُورُ السَّمواتِ وَ الاْ َرْضِ)، ولى، هدایت، زمینه مى خواهد، و این زمینه در کسانى که دشمن حقیقت اند، وجود ندارد.

تفسیر نمونه

إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنْيَانٌ مَّرْصُوصٌ

خداوند کسانى را دوست مى دارد که در یک صف در راه او پیکار مى کنند گویى بنایى آهنین اند.(صف/۴)

در اینجا ،نفس پیکار مطرح نیست، آنچه مهم است این که، پیکار فى سبیل اللّه باشد، و آن هم با اتحاد و انسجام کامل، همانند سدّى فولادین.

صَفّ در اصل، معنى مصدرى دارد، و به معنى قرار دادن چیزى در خط صاف است، ولى در اینجا معنى اسم فاعل را دارد.

مَرْصُوص از ماده رصاص به معنى سرب است، و از آنجا که گاه براى استحکام و یکپارچگى بناها، سرب را آب مى کردند و در لابلاى قطعات آن مى ریختند، به طورى که فوق العاده محکم و یکپارچه مى شد، به هر بناى محکمى مَرْصُوص اطلاق مى شود.

و در اینجا منظور این است: مجاهدان راه حق در برابر دشمن، یک دل و یک جان و مستحکم و استوار بایستند، گوئى همه یک واحد به هم پیوسته اند که، هیچ شکافى در میان آن نیست.

تفسیر نمونه

?كَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ

?نزد خدا بسیار خشم آور است که سخنى بگویید که عمل نمى کنید!(صف/۳)

?از نشانه هاى مهم مؤمنان راستین این است: گفتار و کردارشان صددرصد هماهنگ باشد، و هر قدر انسان از این اصل دور شود، از حقیقت ایمان دور شده است.

? مقْت در اصل به معنى بغض شدید نسبت به کسى است که کار قبیحى را انجام داده است و لذا در میان عرب جاهلى، کسى که همسر پدرش را به نکاح خود در مى آورد نکاح مقت مى گفتند.

?در جمله کَبُرَ مَقْتاً واژه مَقْت با کَبُرَ که آن نیز دلیل بر شدت و عظمت است، توام شده، و دلیل بر خشم عظیم خدا است نسبت به گفتار خالى از عمل.

تفسیر نمونه

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ

اى کسانى که ایمان آورده اید! چرا سخنى مى گویید که عمل نمی کنید؟(صف/۲)

گر چه مطابق شأن نزول، این آیات، در مورد گفتگوهاى جهاد، و سپس فرار در روز جنگ احد نازل شده، ولى مى دانیم هیچ گاه شأن نزول ها، مفهوم گسترده آیات را محدود نمى کنند، بنابراین، هرگونه گفتار بى عمل، درخور سرزنش و ملامت است، خواه در رابطه با پایمردى در میدان جهاد باشد، و یا در هر عمل مثبت و سازنده دیگر.

بعضى از مفسران، مخاطب این آیات را مؤمنان ظاهرى و منافقان واقعى دانسته اند، در حالى که خطاب یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا و تعبیرات آیات بعد، همگى نشان مى دهد مخاطب مؤمنان واقعى هستند، نه مؤمنانى که هنوز به سر حدّ کمال ایمان نرسیده و گفتار و کردارشان هماهنگ نشده است.

تفسیر نمونه

?هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ

او کسى است که در میان جمعیّت درس نخوانده پیامبری از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها بخواند و آنها را تزکیه کند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت بیاموزد، هرچند پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.(جمعه/۲)

أُمِّیِّینَ جمع أُمّى به معنى درس نخوانده است منسوب به امّ (مادر) یعنى: مکتبى جز مکتب دامان مادرش را ندیده است.

و بعضى آن را به معنى اهل مکّه دانسته اند; زیرا مکّه را امّ القرى (مادر آبادى ها) مى نامیدند، ولى این احتمال بعید به نظر مى رسد; چرا که نه پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) تنها مبعوث به اهل مکّه بود، و نه سوره جمعه در مکّه نازل شده است.

بعضى از مفسران نیز، آن را به معنى امت عرب در مقابل یهود و دیگران تفسیر کرده اند،اگر این تفسیر را هم بپذیریم، به خاطر آن است که یهود خود را اهل کتاب و با سواد مى دانستند و امت عرب را بى سواد و درس نخوانده.

بنابراین، تفسیر اول از همه مناسب تر است.

تفسیر نمونه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ

*بنام خداوند بخشنده مهربان* آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است همواره تسبیح خدا مى گویند، خداوندى که مالک و حاکم است و از هر عیب و نقصى مبرّا، و توانا و حکیم است(جمعه/۱)

در این آیه ، نخست، بر مالکیت و حاکمیت و پس از آن، منزه بودن او از هرگونه ظلم، ستم و نقص تأکید مى کند; زیرا با توجه به مظالم بى حساب ملوک و شاهان، واژه مَلِک تداعى معانى نامقدسى مى کند که، با کلمه قُدُّوس همه شستشو مى شود.

و از طرفى، روى قدرت و علم که دو رکن اصلى حکومت است، تکیه میکند و با توجه به آنچه در آیات بعد این سوره می آید نشان مى دهد، انتخاب اوصاف حق، در آیات مختلف قرآن، روى حساب، نظم و رابطه خاصى است.

تفسیر نمونه

ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ/ ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ

سپس (با ورود در آن) آن را به عین الیقین

مشاهده خواهید کرد، سپس در آن روز (همه شما) از نعمتها (ى الهى) بازپرسى خواهید شد. (تکاثر/۸-۷)

 یقین نقطه مقابل شک است، همان گونه که علم نقطه مقابل جهل است، و به معنى وضوح و ثبوت چیزى آمده است، و طبق آنچه از اخبار و روایات استفاده مى شود، به مرحله عالى ایمان، یقین گفته مى شود.

امام باقر(علیه السلام)فرمود: ایمان یک درجه از اسلام بالاتر است، و تقوا یک درجه از ایمان بالاتر، و یقین یک درجه برتر از تقوا است ، سپس افزود: وَ لَمْ یُقْسَمْ بَیْنَ النّاسِ شَیْءٌ أَقَلَّ مِنَ الْیَقِین: در میان مردم چیزى کمتر از یقین تقسیم نشده است !.

راوى سؤال مى کند: یقین چیست؟ مى فرماید: حقیقت یقین، توکل بر خدا، تسلیم در برابر ذات پاک او، رضا به قضاى الهى، و واگذارى تمام کارهاى خویش به خداوند است .

از نشانه هاى صحت یقین مردم مسلمان این است که: مردم را با خشم الهى از خود خشنود نکند، و آنها را بر چیزى که خداوند به او نداده است، ملامت ننماید (آنها را مسؤول محرومیت خود نشمارد)… خداوند به خاطر عدل و دادش، آرامش و راحت را در یقین و رضا قرار داده، و اندوه و حزن را در شک و ناخشنودى.

تفسیر نمونه

?إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا

ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد(و پذیرا گردد) یا ناسپاس.(انسان/۳)

تعبیر به شاکِراً و کَفُوراً مناسب ترین تعبیرى است که در اینجا امکان دارد; چرا که در مقابل نعمت بزرگ هدایت الهى، آنها که پذیرا و تسلیم شوند، و راه هدایت پیش گیرند، شکر این نعمت را به جا آورده، و آنها که مخالفت کنند کفران کرده اند.

از آنجا که از دست و زبان هیچ کس بر نمى آید، که از عهده شکرش به در آید، در مورد شکر تعبیر به اسم فاعل کرده، در حالى که در مورد کفران تعبیر به کفور (صیغه مبالغه) آمده; زیرا آنها که این نعمت بزرگ را نادیده بگیرند بالاترین کفران را کرده اند; چرا که خداوند انواع وسائل هدایت را در اختیار آنها گذارده، و این نهایت کفران است که همه را نادیده بگیرد و راه خطا برود.

تفسیر نمونه

روز جمعه از چند جهت اختصاص به امام زمان دارد . یکی آن که ولادت حضرت درآن روز بوده است . دیگرآن که ظهورآن جناب در روز جمعه خواهد بود .

انتظار فرج درآن روز بیشتر از روزهای دیگر است ، بلکه عید بودن روز جمعه وشمردن آن را به عنوان یکی از اعیاد چهارگانه ، به جهت آن است که در آن روز زمین را از لوث شرک و کفر واز وجود ملدین و کافرین پاک می فرماید .

راوی می گوید خدمت امام علی النقی علیه‌السلام رسیدم و گفتم : ای سید من حدیثی از رسول خدا صلی‌الله و علیه و آله روایت شده که معنای آن را نمی‌فهمم فرمود : چیست ؟گفتم :sparkles:لا تعادوا الایام فتعادیکم ؛یعنی با روزها دشمنی نکنید که آن ها با شما دشمنی خواهند ، کرد :sparkles:حضرت فرمود مراد از ایام ما هستیم مادامی که آسمان‌ها وزمین بپاست شنبه اسم رسول خدا صلی‌الله و علیه و آله است و یکشنبه امیر المؤمنین علیه‌السلام و دوشنبه حسن وحسین علیهم‌السلام و سه شنبه علی بن الحسین ومحمد بن علی و جعفر بن محمد علیه‌السلام و چهارشنبه موسی بن جعفر و علی بن موسی ومحمد بن علی علیه‌السلام ومنم و پنجشنبه فرزندم حسن علیه‌السلام و جمعه فرزند فرزندم است وبه سوی او اهل حق جمع می شوند . . .

دانستنی های امام زمان علیه السلام ( دانستنی های مهدوی 2 )

?يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ

اى مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره ها و قبیله ها قراردادیم تا یکدیگر را بشناسید.گرامى ترین شما نزدخداوند با تقواترین شماست. به یقین خداوند دانا و آگاه است.
(حجرات/۱۳)

منظور از آفرینش مردم، از یک مرد و زن، همان بازگشت نسب انسان ها به آدم و حوا است، بنابراین، چون همه، از ریشه واحدى هستند، معنى ندارد که از نظر نسب و قبیله بر یکدیگر افتخار کنند، و اگر خداوند براى هر قبیله و طائفه اى ویژگى هائى آفریده، براى حفظ نظم زندگى اجتماعى آنها است; چرا که این تفاوت ها سبب شناسائى است، و بدون شناسائى افراد، نظم در جامعه انسانى حکم فرما نمى شود; زیرا اگر همه یکسان و شبیه یکدیگر و همانند بودند، هرج و مرج عظیمى، سراسر جامعه انسانى را فرا مى گرفت.

تفسیر نمونه

لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ ۖ رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ

هیچ معبودى جز او نیست. زنده مى کند و مى میراند. او پروردگار شما و پروردگار پدران نخستین شماست.(دخان/۸)

حیات و مرگ شما به دست او است، و پروردگار شما و همه جهانیان او است، بنابراین معبودى جز او نمى تواند وجود داشته باشد، آیا کسى که نه مقام ربوبیت دارد، و نه مالک حیات و مرگ است، مى تواند معبود واقع شود؟!

اگر مى گوئید: بت ها را مى پرستید به خاطر این که نیاکانتان آنها را پرستش مى کردند، بدانید پروردگار آنها نیز خداوند یگانه یکتا است، و علاقه شما به نیاکانتان نیز ایجاب مى کند که جز بر آستان خداوند یکتا، سر فرود نیاورید، و اگر آنها راه و رسمى غیر از این داشته اند، مسلماً در اشتباه بوده اند.

تفسیر نمونه

?لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ

آفرینش آسمانها و زمین از آفرینش انسانها عظیم تر است، ولى بیشتر مردم نمى دانند. (غافر/۵۷)

کسى که توانائى دارد این کرات عظیم و کهکشان هاى وسیع و گسترده را با آن همه عظمت بیافریند، و اداره و تدبیر کند، چگونه از احیاى مردگان عاجز و ناتوان خواهد بود؟ این جهل گروهى از مردم است که به آنها اجازه درک این حقایق را نمى دهد.

غالب مفسران، این آیه را پاسخى به مجادله مشرکان در مورد معاد دانسته اند. کبر متکبران مغرور که خود و افکار کوتاهشان را بزرگ، مى پنداشتند، در حالى که در مقایسه با عظمت عالم هستى، ذره ناچیزى بیش نبودند، این معنى از مفهوم آیات، چندان دور نیست ولى با توجه با آیات بعد، معنى اول مناسب تر به نظر مى رسد.

تفسیر نمونه

?كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ

این کتابى است پر برکت که بر تو نازل کرده ایم تا در آیات آن تدبّر کنند و خردمندان متذکّر شوند.(ص/۲۹)

 هدف از نزول این کتاب بزرگ این نبوده که تنها به تلاوت و لقلقه زبان قناعت کنند، بلکه هدف این بوده که آیاتش سرچشمه فکر و اندیشه، و مایه بیدارى وجدانها گردد، و آن نیز به نوبه خود، حرکتى در مسیر عمل بیافریند.

تعبیر به مبارک ، چنان که مى دانیم، به معنى چیزى است که داراى خیر مستمر و مداوم باشد، و این تعبیر، در مورد قرآن اشاره به دوام استفاده جامعه انسانى از تعلیمات آن است، و چون این کلمه، به صورت مطلق به کار رفته، هر گونه خیر و سعادت دنیا و آخرت را شامل مى شود.

خلاصه، هر خیر و برکتى بخواهید در آن است، به شرط این که: در آن تدبر کنید و از آن الهام بگیرید و به حرکت درآئید.

تفسیر نمونه