موسسه آموزش عالي حوزوي فاطمیه دامغان

 وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً ۚ فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِيئًا

 و مهر زنان را (به طور کامل) بعنوان یک بدهى (یا هدیه،) به آنان بپردازید. (ولى) اگر آنها چیزى از آن را با رضایت خاطر به شما ببخشند، حلال و گوارا مصرف کنید. (نساء/۴)

صَدُقاتِهِنَّ جمع صِداق به معنى مهر است.

نِحْلَة در لغت به معنى بخشش و عطیه آمده است .

 آن گاه، در ذیل آیه براى احترام گذاردن به احساسات طرفین و محکم شدن پیوندهاى قلبى و جلب عواطف مى فرماید: اگر زنان با رضایت کامل خواستند مقدارى از مهر خود را ببخشند، آن را بخورید که براى شما حلال و گوارا است تا در محیط زندگى زناشوئى تنها قانون و مقررات خشک حکومت نکند، بلکه به موازات آن عاطفه و محبت نیز حکم فرما باشد.

تفسیر نمونه

مواظب رفتار خود در تربیت کودکان باشیم….
بعضی کارها ممکن است برای تربیت فرزندان آسیب بزرگی باشند…

مثلاً اگر به کودک خود یاد بدهید که حرف ها را به دیگران انتقال دهد،(به اصطلاح حرف ببره وبیاره)شما یک فرزند حسود وتنگ نظر تربیت خواهید کرد…☘

یا اگر در خانه یا بیرون هیچ قانون وحد ومرزی برای خود واعضای دیگر نداشته باشید،شما یک کودک متوقع،بی منطق خودخواه تربیت خواهید کرد….☘

 رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا ۚ رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ

 پروردگارا! ما صداى منادى (تو) را شنیدیم که به ایمان دعوت مى کرد که: «به پروردگار خود، ایمان بیاورید.» و ما ایمان آوردیم. پروردگارا! گناهان ما را ببخش.
و بدیهاى ما را بپوشان. و ما را با نیکان (و در مسیر آنها) بمیران!(آل عمران/۱۹۳)

در اینجا سؤالى پیش مى آید که با تقاضاى آمرزش گناهان، پوشیدن سیئات و بخشش آنها چه معنى دارد؟ با توجه به سایر آیات قرآن پاسخ این سؤال روشن مى شود; زیرا از آیه ۳۱ سوره نساء : اِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرُ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ: اگر از گناهان کبیره دورى کنید ما سیئات شما را مى پوشانیم و از بین مى بریم چنین استفاده مى شود که سیئات به گناهان صغیره گفته مى شود.

بنابراین، خردمندان نخست از خدا تقاضاى عفو از لغزش هاى بزرگ مى کنند و به دنبال آن تقاضاى از بین رفتن آثار گناهان صغیره دارند.

تفسیر نمونه

عنْ أَميرِالمُؤمِنين عليه السلام:

 منْ لَمْ يَعْرِفْ بِقَلْبِهِ مَعْروُفاً وَ لَمْ يُنْكِرْ مُنْكَراً قـُلِبَ فَجـُعِلَ اَعْـلاهُ اَسْفـَلَهُ.

امام على عليه السلام فرمودند:

 كسى كه قلباً موافق كار نيك نباشد و از كار بد منزجر نباشد انسان وارونه اى است كه بجاى آنكه عقل بر او حاكم باشد هوى_وهوس بر او حاكم است.

وسائل الشيعه، ج ۱۱، ص ۴۰۶

رَبَّنَا إِنَّكَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ ۖ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ

پروردگارا! هر که را تو (بخاطراعمالش،) به آتش افکنى، او را خوار و رسوا ساخته اى. و براى ستمکاران، هیچ یاورى نیست(آل عمران/۱۹۲)

از این جمله استفاده مى شود، خردمندان بیش از آنچه از آتش دوزخ مى ترسند، از رسوائى وحشت دارند، و همین است حال افراد با شخصیت، آنها حاضرند همه گونه رنج و ناراحتى را تحمل کنند، اما حیثیت و آبروى آنها محفوظ بماند.

بنابراین، دردناک ترین عذاب رستاخیز، براى این دسته، همان رسوائى در پیشگاه خدا، و بندگان خدا است.

 نکته نهفته در جمله ما لِلظّالِمینَ مِنْ أَنْصار این است که: خردمندان، پس از آشنائى با اهداف تربیتى انسان، به این حقیقت مى رسند که تنها وسیله پیروزى و نجات انسان، اعمال و کردار اوست، و بنابراین، افراد ستمگر نمى توانند یاورى داشته باشند; زیرا یاور اصلى که همان عمل پاک است را از دست داده اند.

تکیه روى کلمه ظلم یا به خاطر اهمیت این گناه از میان گناهان است و یا به خاطر آن است که تمام گناهان بازگشت به ظلم و ستم بر خویشتن مى کند.

تفسیر نمونه

اعتماد به جوانان, حضور جوانان در صحنه انقلاب, استفاده از جوانان

اندیشه‌ی پیران و فکر و تجربه‌ی آنها آن‌وقتی به کار می‌آید که حرکت جوانانه‌ی جوانان وجود داشته باشد؛ پیش‌ران حرکت انقلاب، جوانها هستند.

۱۳۹۵/۰۹/۰۳

الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

 (همان) کسانى که خدا را ایستاده و نشسته، و در حالى که بر پهلو خوابیده اند، یاد مى کنند. و در اسرار آفرینش آسمانها و زمین مى اندیشند و ( مى گویند:) پروردگارا! اینها را بیهوده نیافریده اى. منزّهى تو! ما را از عذاب دوزخ، نگاهدار.(آل عمران/۱۹۱)

خردمندان آنها هستند که در حال قیام و قعود و آن گاه که بر پهلو خوابیده اند، خدا را یاد مى کنند و در اسرار خلقت آسمان ها و زمین مى اندیشند (الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ).یعنى همیشه و در همه حال، غرق این تفکر حیات بخشند.

در این آیه، نخست اشاره به ذکر و سپس اشاره به فکر شده است، یعنى تنها یادآورى خدا کافى نیست، آن گاه این یادآورى ثمرات ارزنده اى خواهد داشت که آمیخته با تفکر باشد، همان طور که تفکر در خلقت آسمان و زمین اگر آمیخته، با یاد خدا نباشد، نیز به جائى نمى رسد.

تفسیر نمونه

مرحوم «محدث قمی» در مفاتیح نقل می کند که:
ظالمی پس از مرگ به خواب یکی از علما آمد. مرد عالم از او پرسید:چگونه در راحتی به سر می بری حال آنکه باید دچار درد و شکنجه باشی؟

ظالم در پاسخ گفت: تا دیشب در عذاب می سوختم و قبرم مملو از آتش بود، ولی از دیشب تاکنون عذاب بطور موقت از قبرستان برداشته شده. زیرا، حضرت سید الشهداء، (علیه السلام)دیشب سه بار به دیدن یک بانوی محترم آمد! مرد عالم به جستجو و تحقیق درباره این بانو پرداخت، تا همسر او را پیدا کرد. از او پرسید: «همسر شما چه اعمال نیکی انجام می داد که امام حسین، علیه السلام، به دیدنش آمده است؟!» مرد مقداری از اعمال صالح همسرش را برشمرد که از جمله آنها این بود که او بر خواندن زیارت عاشورا مداومت داشت. یک عمر زیارت عاشورا می خواند. با این سخن مرد عالم پی برد که چرا امام حسین (ع) در شب اول قبر به دیدن آن زن آمده بود.

معاد در قرآن

إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ

به یقین در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، نشانه هاى (روشنى) براى خردمندان است.(آل عمران/۱۹۰)

 آیات قرآن تنها براى خواندن نیست، بلکه براى فهم و درک مردم نازل شده و تلاوت و خواندن آیات، مقدمه اى است، براى اندیشیدن، لذا در آیه فوق نخست اشاره به عظمت آفرینش آسمان و زمین کرده، مى فرماید: در آفرینش آسمان ها و زمین و آمد و شد شب و روز، نشانه هاى روشنى براى صاحبان خرد و اندیشمندان است و به این ترتیب، مردم را به اندیشه در این آفرینش بزرگ، جلب و جذب مى کند، تا هر کس به اندازه پیمانه استعداد و تفکرش از این اقیانوس بى کران سهمى ببرد و از سرچشمه صاف اسرار آفرینش، سیراب گردد.

به راستى، جهان آفرینش، و نقش هاى بدیع و طرح هاى زیبا و دل انگیز آن و نظامات خیره کننده اى که بر آنها حکومت مى کند کتاب فوق العاده بزرگى است که هر حرف و کلمه آن دلیل بسیار روشن، بر وجود و یکتائى آفریدگار جهان است.

تفسیر نمونه

روزی سلمان فارسی وارد مسجد نبوی شد و صحابه‌ی پیامبر (ع) به احترام او از جای خود برخاستند و در صدر مجلس به او جای دادند.لحظه‌ای نگذشته بود که یکی از صحابه‌ی معروف نیز وارد مسجد شد، و چون سلمان را در صدر مجلس مشاهده کرد؛ لب به اعتراض گشود و گفت: «من هذا العجمی المتصدر فیما بین‌العرب؛این مرد ایرانی و عجمی که در صدر مجلس نشسته در میان عرب‌ها چه می‌کند؟»

رسول خدا‌ (ص) با شنیدن این سخن غیر‌اسلامی به خشم آمد و بر بالای منبر قرار گرفت و فرمود: «ای مردم! آگاه باشید که تمام انسان‌ها از زمان حضرت آدم تا زمان ما مثل دندان‌های ما یکسانند، عرب بر عجم، گندمگون بر سیاه پوست امتیازی ندارد، مگر به تقوا»

مستدرک الوسائل، ج۱۲ ص۸۹

 وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا ۖ فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ

 و (به خاطر بیاورید) هنگامى را که خدا، از کسانى که کتاب آسمانى به آنها داده شده، پیمان گرفت که حتماً آن را براى مردم آشکار سازید وکتمان نکنید! ولى آنها، آن را پشت سر افکندند. و به بهاى ناچیزى فروختند. و چه بد متاعى مى خرند؟! (آل عمران/۱۸۷)

 جالب توجه این که: جمله لَتُبَیِّنُنَّهُ با این که با لام قسم و نون تأکید ثقیله همراه است و نهایت تأکید را مى رساند، باز با جمله وَ لا تَکْتُمُونَهُ بدرقه شده است که آن هم دستور به عدم کتمان مى دهد.

از مجموع این تعبیرات بر مى آید که خداوند به وسیله پیامبران پیشین، مؤکدترین پیمان را از آنها براى بیان حقایق گرفته بوده، اما با این همه، در این پیمان محکم الهى خیانت کردند و حقایق کتب آسمانى را کتمان نمودند، لذا مى فرماید: آنها کتاب خدا را پشت سر انداختند (فَنَبَذُوهُ وَراءَ ظُهُورِهِمْ).

تفسیر نمونه

رسول خدا (ص) فرمودند:

?زمانی که دیدید زنان موهای سرشان را مثل برآمدگی پشت شتر نموده و در میان نامحرمان ظاهر می شوند، به آنها بگویید که نمازشان قبول نیست.

 کنز العمال،ص۳۹۲

 وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا ۖ فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ

 و (به خاطر بیاورید) هنگامى را که خدا، از کسانى که کتاب آسمانى به آنها داده شده، پیمان گرفت که حتماً آن را براى مردم آشکار سازید وکتمان نکنید! ولى آنها، آن را پشت سر افکندند. و به بهاى ناچیزى فروختند. و چه بد متاعى مى خرند؟! (آل عمران/۱۸۷)

جالب توجه این که: جمله لَتُبَیِّنُنَّهُ با این که با لام قسم و نون تأکید ثقیله همراه است و نهایت تأکید را مى رساند، باز با جمله وَ لا تَکْتُمُونَهُ بدرقه شده است که آن هم دستور به عدم کتمان مى دهد.

 از مجموع این تعبیرات بر مى آید که خداوند به وسیله پیامبران پیشین، مؤکدترین پیمان را از آنها براى بیان حقایق گرفته بوده، اما با این همه، در این پیمان محکم الهى خیانت کردند و حقایق کتب آسمانى را کتمان نمودند، لذا مى فرماید: آنها کتاب خدا را پشت سر انداختند (فَنَبَذُوهُ وَراءَ ظُهُورِهِمْ).

تفسیر نمونه

زهری گوید :امام سجاد( علیه‌السلام )را در شبی تاریک و سرد دیدم که مقداری آرد بر دوش خود گذاشته و حرکت می‌کند .
عرض کردم یابن رسول‌الله!
این‌ها چیست؟
فرمود: سفری در پیش دارم و برای آن توشه‌ای را به‌جای امنی می‌برم.
 زهری گفت: این غلام من است و آن را برای شما حمل می‌کند.
اما امام( علیه‌السلام) نپذیرفت.

زهری گفت: خودم آن را حمل می‌کنم زیرا من شأن شما را بالاتر از این می‌دانم که آن را حمل کنید.
امام (علیه‌السلام) گفت: اما من شأن خود را بالاتر از این نمی‌دانم که آنچه مرا در سفر نجات می‌دهد و ورودم را بر کسی که می‌خواهد به محضر او بازیابم نیکو می‌گرداند حمل کنم.
تو را به خدا بگذار کار خود را انجام دهم.
 زهری از خدمت امام جدا شد به راه خود رفت.
اما پس‌از چند روزی به محضر امام رسید عرض کرد: یابن رسول‌الله !
اثری از سفری که فرمودی نمی‌بینم.

امام (علیه‌السلام)فرمود:بله ای زهری آن طور که گمان کرده ای نیست بلکه آن سفر ،سفر مرگ استو من برای آن آماده میشوم به راستی که آمادگی برای مرگ پرهیز از حرام و بخشش در راه خیر است.

بحارالانوار، ج۴۶

 بَلِ اللَّهُ مَوْلَاكُمْ ۖ وَهُوَ خَيْرُ النَّاصِرِينَ

 (آنها تکیه گاه شما نیستند،) بلکه ولىّ و پشتیبان شما، خداست. و او بهترین یاوران است.(آل عمران/۱۵۰)

در این آیه خداوند تأکید مى کند که شما بالاترین پشتیبان و بهترین یاور را دارید، مى فرماید: خدا پشتیبان و سرپرست شما است و او بهترین یاوران است (بَلِ اللّهُ مَوْلاکُمْ وَ هُوَ خَیْرُ النّاصِرینَ).
یاورى است که هرگز مغلوب نمى شود و هیچ قدرتى با قدرت او برابرى ندارد در حالى که یاوران دیگر ممکن است گرفتار شکست و نابودى شوند.

تفسیر نمونه