?وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَيْهِ ۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ(سوره هود ــ آیه ۱۲۳)
?نهان آسمانها و زمین فقط در سیطره دانش خداست، همه كارها به او باز گردانده می‌شود؛ پس او را بندگی كن و بر او توكّل داشته باش، و پروردگارت از آنچه انجام می‌دهید بی‌خبر نیست.
آخرين آيۀ اين سوره به بيان توحيد (توحيد علم و توحيد افعال و توحيد عبادت) مى‌پردازد همان گونه كه آيات آغاز اين سوره از علم توحيد سخن مى‌گفت.
در حقيقت در اين آيه انگشت روى سه شعبه از توحيد گذاشته شده است. نخست به توحيد_علمى پروردگار اشاره كرده، مى‌گويد: «غيب آسمانها و زمين مخصوص خداست» و او است كه از همۀ اسرار آشكار و نهان باخبر است. و غير او علمش محدود و در عين محدوديّت از ناحيۀ تعليم الهى است، بنابراين علم نامحدود، آن هم علم ذاتى، نسبت به تمام آنچه در پهنۀ زمين و آسمان قرار دارد، مخصوص ذات پاك پروردگار است.
و از سوى ديگر به توحيد_افعالى اشاره كرده، مى‌گويد: زمام تمام كارها در كف قدرت اوست «و همۀ كارها به سوى او باز مى‌گردد».
سپس نتيجه مى‌گيرد اكنون كه آگاهى نامحدود و قدرت بى‌پايان، مخصوص ذات پاك اوست و بازگشت هر چيز به سوى او مى‌باشد، بنابراين «تنها او را پرستش كن».
«و فقط بر او توكّل نما» . و اين مرحله توحيد_عبادت است.
و از آنچه نافرمانى و سركشى و طغيان و گناه است، بپرهيز، چرا كه: «پروردگارت از آنچه انجام مى‌دهيد غافل نيست».
تفسیر نمونه
