موسسه آموزش عالي حوزوي فاطمیه دامغان

وَيَبْقَىٰ وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ

و تنها ذات صاحب جلال و گرامى پروردگارت باقى مى ماند. (الرحمن/۲۷)

وَجْه از نظر لغت، به معنى صورت است که، به هنگام مقابله با کسى با آن مواجه و روبرو مى شویم، ولى هنگامى که در مورد خداوند به کار مى رود، منظور ذات پاک او است.

ذُوالْجَلالِ وَ الْإِکْرام که توصیفى است براى وَجْه ، اشاره به صفات جمال و جلال خدا است، زیرا ذوالجلال از صفاتى خبر مى دهد که، خداوند اجل و برتر از آن است (صفات سلبیه) و اکرام به صفاتى اشاره مى کند که حسن و ارزش چیزى را ظاهر مى سازد، و آن صفات ثبوتیه خداوند مانند علم و قدرت و حیات او است.

بنابراین، معنى آیه روى هم رفته چنین مى شود: تنها ذات پاک خداوندى که متصف به صفات ثبوتیه و منزه از صفات سلبیه است در این عالم باقى و برقرار مى ماند.

تفسیر نمونه

?سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَىٰ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ

پاک و منزّه است آن کس که بنده اش را در یک شب، از مسجدالحرام به مسجدالأقصى ـ که گرداگردش را پربرکت ساخته ایم ـ برد، تا برخى از نشانه هاى خود را به او ارائه دهیم. چرا که او شنوا و بیناست. (اسراء/۱)

این آیه، در عین فشردگى، بیشتر مشخصات این سفر شبانه اعجازآمیز را بیان مى کند:

۱ ـ جمله أَسْرى نشان مى دهد که: این سفر، شب هنگام واقع شده; زیرا اسراء در لغت عرب به معنى سفر شبانه است، در حالى که کلمه سیر به مسافرت در روز گفته مى شود.

۲ ـ کلمه لَیْلاً در عین این که: تاکیدى است براى آنچه از کلمه اسراء فهمیده مى شود، این حقیقت را نیز بیان مى کند که: این سفر، به طور کامل، در یک شب واقع شد، و مهم نیز همین است که: فاصله میان مسجد الحرام و بیت المقدس که بیش از یکصد فرسخ است و در شرائط آن زمان، مى بایست روزها یا هفته ها به طول بیانجامد، تنها در یک شب رخ داد.

۳ ـ کلمه عبد نشان مى دهد: این افتخار و اکرام به خاطر مقام عبودیت و بندگى پیامبر(صلى الله علیه وآله) بود.

۴ ـ همچنین، تعبیر عبد نشان مى دهد: این سفر در بیدارى واقع شده.

و این سیر، جسمانى بوده است، نه روحانى

تفسیر نمونه

تربیت_کودک

والدین گرامی وقتی شما با کودک خود صحبت میکنیداو در تنهایی خودش به حرف های شما فکر خواهد کرد،پس در حرف زدن با کودک دقت لازم را داشته باشید

مثلا زمانی که کودک کار اشتباهی انجام می دهد،اگر شما به فرزند خود بگویید:دیگه نبینم این را انجام بدی
شما به فرزند خود این پیام را می فهمانید که"این کار را دور از چشم من انجام بده"و این کار زمینه را برای تکرار اشتباه فراهم می کند،و کودک نه تنها کار اشتباهش را جبران نمی کند،بلکه احتمال اینکه آن را تکرار کند هم هست.

حــاج اسمــــاعیــل دولابـــے(ره)

گرد و غبارها و آشوب ها و ناآرامے های جهان در روزگار ما, خبر از نزدیک شدن فرس الحجاز یعنے امام زمان (عج) مے دهد.

ناآرامے­ هایے که در روزگار ما در سراسر عالم بروز نموده است حاوے بشارت بزرگے است. جهان از درد زایمان به خود مے پیچد و عن قریب فرزندے را بیرون خواهد داد. سوارے که از دور مے آید پیش از آنکه خودش برسد و دیده شود گرد و غبارے که از زیر پاے اسبش برمیے خیزد دیده میشود. گرد و غبارها و آشوب ها و نا آرامے های جهان در روزگار ما, خبر از نزدیک شدن فارس الحجاز یعنے امام زمان (عج) مے دهد.

ایشان (حاج اسماعیل دولابے)همچنین در جاے دیگرے مے فرمایند :قبل از بارش باران، تند بادے بر مے خیزد و گرد و غبار زیادے برپا مے کند و همه خس و خاشاکها و آشغال ها را از روی زمین جارو می کند. اما اگر کمے صبر کنیم باد آرام مے گیرد و باران مےبارد و سپس ابرها کند مے روند و هوا لطیف و آفتابے می شود. آشوب ها و نابسامانے ها که روزگار ما در سراسر جهان پدیدار شده است, نزدیک شدن هواے لطیف و آسمان صاف و آفتابے عصر ظهور را بشارت مے دهد.

مصباح الهدے حاج اسماعیل دولابی صفحه ۳۲۳

? الرَّحْمَٰنُ*عَلَّمَ الْقُرْآنَ

خداوند رحمان *قرآن را تعلیم فرمود۰
(الرحمن/۲-۱)

این سوره که بیانگر انواع نعمتها و مواهب بزرگ الهى است، با نام مقدس رحمان که رمزى از رحمت واسعه او است آغاز مى شود; چرا که اگر صفت رحمانیت او نبود، این چنین خوان نعمت را براى دوست و دشمن نمى گستراند.

و به این ترتیب، نخستین و مهمترین نعمت را، همان تعلیم قرآن بیان مى کند، چه تعبیر جالب و پرمحتوائى؟ چرا که اگر درست بیندیشیم این قرآن مجید، سرچشمه همه مواهب، و وسیله وصول به هر نعمت، و بهره گیرى از تمام نعمتهاى معنوى و مادى است، و جالب این که، بیان نعمت تعلیم قرآن را حتى قبل از مسأله خلقت انسان و تعلیم بیان ذکر کرده، در حالى که از نظر ترتیب طبیعى باید نخست اشاره به مسأله آفرینش انسان، و بعد نعمت تعلیم بیان، و سپس نعمت تعلیم قرآن شود، اما عظمت قرآن ایجاب کرده که بر خلاف این ترتیب طبیعى، نخست از آن سخن گوید.

تفسیر نمونه

امام موسی کاظم علیه السلام می فرماید:
بهترین عبادت بعد از شناختن خداوند، انتظار فرج و گشایش است.

تحف العقول،ص۴۰۳

امام کاظم علیه السلام سوگند یاد کرده بود که با محمد بن عبدالله (پسرعموی خویش) سخن نگوید. ابراهیم بن مفضل نقل کرده است: خدمت امام کاظم علیه السلام رفتیم و به ایشان گفتم شما مردم را به نیکی و صله رحم تشویق می‌کنید؛ در حالی که خودتان سوگند خورده‌اید با پسرعموی خویش سخن نگویید.

حضرت فرمود: این‌که من با او سخن نمی‌گویم به سبب نیکی به اوست؛ زیرا او مرتب درباره من سخن می‌گوید و از من غیبت می‌کند. زمانی که مردم متوجه شوند من با او سخن نمی‌گویم حرف او را درباره من نمی‌پذیرند و او مجبور می‌شود از غیبت من صرف نظر کند و این کار، نیکی در حق اوست.

زندگانی امام کاظم علیه‌السلام

 یکی از شیوه‌های امربه معروف که در سیره امام کاظم به آن اشاره شده است؛ قطع رابطه با دیگران به منظور ترک گناه است،البته این شیوه برای زمانی است که بدانیم فرد با قطع رابطه ما متوجه گناه خود شده و اصلاح می‌گردد.

امام رضا (علیه‌السلام )می‌فرماید: با سخاوت به خداوند متعال بهشت به مردم نزدیک و از آتش به دور است

امام رضا (ع)در مجلسی پرسش های مردم را در زمینه مسائل دینی پاسخ می‌داد که ناگهان مردی وارد شد و بعد از سلام گفت: ای فرزند رسول خدا! من از دوستداران شما و خاندانتان هستم. از سفر حج برمی‌گردم به جهت از دست رفتن دارایی‌ام هزینه رسیدن به منزل را ندارم اگر لطف شما شامل حال من شود به سوی خانواده‌ام رفته و به محض رسیدن، به همان مقدار از جانب شما صدقه می دهم .
امام رضا (علیه‌السلام) ضمن دعوت او به نشستن، خواستار رحمت الهی برای او شد و سپس به پاسخ به سؤال‌های مردم پرداخت.
پس از جلسه پرسش و پاسخ حضرت با کسب اجازه از چند نفر از یاران خویش که در مجلس باقی مانده بودند وارد اتاقی شد و از پشت در آن مرد را خواست و از بالای در دویست اشرفی به او عطا فرمود. و از او خواست تا این پول را خرج زندگیش کند و از صدقه دادن از طرف امام خودداری کرده و قبل از این‌که حضرت او را مشاهده کنند از آن‌جا بیرون رود. سلیمان جعفری که ناظر بر جریان بود از امام (علیه‌السلام )پرسید: جانم فدای شما! بااینکه مبلغ زیادی را هدیه دادید چرا روی مبارک خود را از او پوشاندید؟
امام عرض کرد: از آن ترسیدم که به جهت برآوردن نیاز شرمنده شود و او را بر آن حال ببینم .مگر رسول اکرم (ص) نفرمود :نیکی را در خفا و پنهانی انجام دادن برابر با بجا آوردن هفتاد حج است .

بحارالانوار، ج ۴۹

?كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ

همه کسانى که روى آن [= زمین] هستند فانى مى شوند. (الرحمن/۲۶)

چگونه مسأله فنا مى تواند در زمره نعمتهاى الهى قرار گیرد؟ ممکن است از این نظر باشد که، این فنا به معنى فناى مطلق نیست، بلکه دریچه اى است به عالم بقا و دالان و گذرگاهى است که، شرط وصول به سراى جاویدان عبور از آن است.

دنیا با تمام نعمتهایش زندانى است براى مؤمن، و خروج از این دنیا، آزاد شدن از این زندان تنگ و تاریک است.

و یا از این نظر که، ذکر نعمتهاى فراوان گذشته، ممکن است مایه غفلت و غرق شدن گروهى در زندگى دنیا و انواع خوردنیها و نوشیدنیها و لؤلؤ و مرجان و مرکبهاى راهوارش گردد، لذا یادآورى مى کند: این دنیا جاى بقا نیست، مبادا دلبستگى به اینها پیدا کنید، و از آنها در مسیر پروردگار بهره نگیرید که، این تذکر خود نعمتى است بزرگ.

تفسیر نمونه

در زمان خلافت امام علی (علیه السلام) در کوفه زره آن حضرت گم شد.پس از چندی در نزد یک مرد مسیحی پیدا شد.
علی( علیه السلام) او را به محضر قاضی برد و اقامه دعوی کرد که این زره از آن من است،نه آن را فروخته ام و نه به کسی بخشیده ام و اکنون آن را در نزد این مرد یافته ام.
قاضی به مسیحی گفت: خلیفه ادعای خود را اظهار کرد،تو چه می گویی؟
او گفت:این زره مال خود من است.
قاضی رو کرد به علی (علیه السلام )و گفت:تو مدعی هستی و این شخص منکر است،علی بر توست که شاهد بر مدعای خود بیاوری.
علی علیه السلام خندید و فرمود: قاضی راست می گوید. اکنون باید من شاهد بیاورم،ولی من شاهد ندارم.
قاضی روی این اصل که مدعی شاهد ندارد،به نفع مسیحی حکم کرد و او هم زره را برداشت و رفت.
مرد مسیحی که خود بهتر می دانست که زره مال کیست،پس از آن که چند گا می، پیمود وجدانش مرتعش شد و برگشت،گفت: این طرز حکومت و رفتار از نوع رفتارهای بشر عادی نیست،از نوع حکومت انبیا است و اقرار کرد که زره از آن علی( علیه السلام) است.
طولی نکشید او را دیدند مسلمان شده و با شوق و ایمان در زیر پرچم علی علیه السلام در جنگ⚔ نهروان می جنگد.

داستان از زندگانی امام علی (علیه السلام)

رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ

او پروردگارِ دو مشرق و دو مغرب است.
(الرحمن/۱۷)

درست است که خورشید در هر روزى از ایام سال، از نقطه اى طلوع و در نقطه اى غروب مى کند، و به این ترتیب، به تعداد روزهاى سال، مشرق و مغرب دارد، ولى با توجه به حداکثر میل شمالى خورشید، و میل جنوبى آن، در حقیقت دو مشرق و دو مغرب دارد، و بقیه در میان این دو مى باشد.

این آیه در مجموع، هم بیانگر نظام دقیق آفرینش و حرکت زمین و ماه و خورشید مى باشد، و هم اشاره اى است به نعمتها و برکاتى که از این رهگذر عائد انسان مى شود.

تفسیر نمونه

امام علی علیه السلام فرمود: اگر احساس کنم کسی چیزی را از من می‌خواهد قبل از آن‌که نیاز خود را مطرح کند به او می‌بخشم، زیرا حقیقت بخشش و کَرَم، ناخواسته بخشیدن است.

و به نیازمندان فرمود که:نیازهای خود را برروی کاغذی بنویسند، تا ذلّت و خواری سئوال کردن در چهره شان نمایان نشود.

وقتی حارث همدانی در یکی از شب‌ها خدمت امام علی علیه‌السلام رسید، ودست نیاز به طرف امام علی علیه السلام دراز نمود، ودر خواست کمک کرد،امام علی علیه السلام چراغ را خاموش کرد تا چهره او را ننگرد و فرمود:

 برای این چراغ را خاموش کردم که چهره ات دچار شرم و شکستگی نشود.

بحارالانوار

همان‌طور که قرآن نیز فرموده است بخشش باید به دور از ریا و منت باشد و در این کمک کردن به دیگران نباید شخصیت و آبروی مومن خدشه‌دار گردد .

?وَ الَّذينَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قَواماً (۶۷- فرقان)

?مؤمنین که بندگان خداوند رحمانند وقتی انفاق می‌کنند، نه اهل زیاده‌روی هستند و نه بخل می‌ورزند؛ بلکه بین این دو راه اعتدال را بر می‌گزینند.

این آیه شریفه به یکی از ویژگی‌های مؤمنین که اعتدال‌ و دوری از هر گونه افراط و تفریط در کارها به خصوص در مسأله انفاق است اشاره می‌کند.

در این فراز قرآن کریم اصل انفاق کردن را به عنوان یکی از وظایف و برنامه‌های قطعی مؤمنین، مسلّم گرفته و تنها مقدار پرداخت آن را به شکل توصیفی بیان می‌کند که: مؤمنین انفاقی عادلانه و دور از هر گونه اسراف و سخت‌گیری دارند؛ نه آن چنان بذل و بخشش می‌کنند که زن و فرزندشان گرسنه بمانند و نه آن چنان سخت‌ می‌گیرند که دیگران از مواهب آن‌ها بهره نگیرند.

در یکی از روایات اسلامی تشبیه جالبی برای «اسراف» و «اقتار» که نقطه مقابل یکدیگرند و نیز حد اعتدال شده است. بر اساس آن روایت امام صادق علیه‌السلام این آیه را تلاوت فرمود و مشتی سنگ‌ریزه از زمین برداشت و محکم در دست گرفت و فرمود این همان «اقتار» و سخت‌گیری است؛ سپس مشت دیگری برداشت و چنان دست خود را گشود که همه آن به روی زمین ریخت و فرمود این «اسراف» است. بار سوم مشت دیگری برداشت و کمی دست خود را گشود به گونه‌ای که مقداری فرو ریخت و مقداری در دستش ماند و فرمود این همان «قوام» است.۱

۱. الکافی،ج۴، ص ۵۴.

:books:تفسیر نمونه

پسرها و تعلیم معنوی

 توکل کردن به خداوند را به او بیاموز.

او را تشویق کنید تا زمانی که با مشکلی برخورد می کند از خداوند برای رفع آن کمک بخواهد.

در کنار خانواده و با همدیگر به دعامشغول شوید و به مرور به او یاد بده تا در تنهایش نیز دعا بخواند.

به طور مرتب او را به جلسات و اجتماعات مذهبی ببر.ممکن است تمایل چندانی به این کار نشان ندهد اما وقتی به سن نوجوانی رسید بسیار شرافتمند و پر از اشتیاق خواهد بود.

پدر وپسر

اعطای هدیه به همسر از زوایای گوناگون به سازگاری همسران کمک می کند از جمله:

پاکسازی اخلاقی

جلب محبت

پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)دراین زمینه میفرمایند:

به یکدیگرهدیه دهید،
هدیه کینه هاراازبین میبرد.

همسران سازگار