موسسه آموزش عالي حوزوي فاطمیه دامغان

وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ وَمَا يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَيَقُولُ أَأَنتُمْ أَضْلَلْتُمْ عِبَادِي هَٰؤُلَاءِ أَمْ هُمْ ضَلُّوا السَّبِيلَ

🕊 (به خاطر بیاور) روزى را که همه آنان و آنچه را که غیر از خدا مى پرستند جمع مى کند، آنگاه به آنها مى گوید: «آیا شما این بندگان مرا گمراه کردیدیا خودشان راه را گم کردند؟!»(فرقان/۱۷)

💠 منظور از معبودها در اینجا کیانند؟
در پاسخ این سؤال، دو تفسیر در میان مفسران معروف وجود دارد:

🔹نخست این که: منظور معبودهاى انسانى (همچون مسیح(علیه السلام)) یا شیطانى (همچون جنّ) و یا فرشتگان است که هر کدام را گروهى از مشرکان براى پرستش انتخاب کرده بودند.

🔹تفسیر دوم که جمعى از مفسران آن را ذکر کرده اند، این است: خداوند در آن روز، نوعى از حیات و درک و شعور به بت ها مى بخشد، به طورى که مى توانند مورد بازپرسى قرار گیرند، و پاسخ لازم را بدهند که: خدایا ما اینها را گمراه نکردیم، بلکه، آنها خودشان بر اثر غرق شدن در شهوات و غرور، گمراه شدند.

🔹این احتمال نیز، وجود دارد که: تمام معبودها را شامل شود، اعم از آنها که داراى عقل و شعورند و به زبان خود واقعیت ها را مى گویند، و معبودهائى که از عقل و شعور برخوردار نیستند و به زبان حال حقیقت را منعکس مى سازند.

⬅️ ولى، قرائن موجود در آیه، با تفسیر اول هماهنگ تر است، چرا که فعل ها و ضمیرها همه نشان مى دهد: طرف صحبت، صاحبان عقل و شعورند.

📚تفسیر نمونه