موسسه آموزش عالي حوزوي فاطمیه دامغان

مردی از امام سجاد (علیه‌السلام )سؤالات متعددی کرد و امام به همه آن‌ها پاسخ داد

مرد خداحافظی کرد و هنوز از در خانه بیرون نرفته بود که با خودش گفت:

بهتر است تا این‌جا هستم سوالات دیگری هم بپرسم شاید بعدها به دردم بخورد .

مرد هنوز حرفی نزده بود، امام به او گفت: در کتاب مقدس انجیل نوشته‌شده از آنچه که نمی‌توانید به آن عمل کنید نپرسید ،

زیرا علمی که به آن عمل نشود باعث دوری ازخداوند می‌شود.

کافی، ج۱

 أُولَٰئِكَ جَزَاؤُهُم مَّغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ

چنین کسانى پاداششان آمرزش پروردگار است، و باغهایى بهشتى که از پاى درختان آن، نهرها جارى است. جاودانه در آن مى مانند. و چه نیکو است پاداش عمل کنندگان!(آل عمران/۱۳۶)

آرى، پاداش آنها آمرزش پروردگار و بهشتى است که نهرها از زیر درختان آن جارى است (و لحظه اى آب از آنها قطع نمى شود) بهشتى که به طور جاودان در آن خواهند بود.

در حقیقت در اینجا نخست اشاره به مواهب معنوى و مغفرت و شستشوى دل و جان و تکامل روحانى شده، سپس اشاره به مواهب مادى نموده، و در پایان مى گوید: چه پاداش نیکى است براى آنها که اهل عمل هستند (وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلینَ).نه افراد واداده و تنبل که همیشه از تعهدات و مسئولیت هاى خویش مى گریزند.

تفسیر نمونه

حضرت امام على عليه السلام:

اِسمَعوا النَّصيحَةَ مِمَّن أهداها إلَيكُم، و اعقِلوها على أنفُسِكُم

نصيحت را از كسى كه آن را به شما هديه مى كند بشنويد و آن را با جان و دل بپذيريد

غررالحكم، حدیث۲۴۹۴

 وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ يُصِرُّوا عَلَىٰ مَا فَعَلُوا وَهُمْ يَعْلَمُونَ

 و کسانى که هرگاه مرتکب عمل زشتى شوند، یا به خود ستم کنند، خدا را یاد کرده. و براى گناهان خود،

طلب آمرزش مى کنند ـ و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد؟ ـ و اصرار بر گناه، نمی ورزند، در حالى که آگاهند.(آل عمران/۱۳۵)

فاحِشَة از ماده فحش و فحشاء به معنى هر عمل بسیار زشت است و انحصار به اعمال منافى عفت ندارد; زیرا در اصل به معنى تجاوز از حدّ است که هر گناهى را شامل مى شود.

در آیه فوق اشاره به این صفت از صفات پرهیزکاران شده که آنها علاوه بر اوصاف مثبت گذشته، اگر مرتکب گناهى شوند، به زودى به یاد خدا مى افتند و توبه مى کنند و هیچ گاه اصرار بر گناه نمىورزند.

از تعبیر این آیه چنین استفاده مى شود: انسان تا به یاد خدا است، مرتکب گناه نمى شود، آن گاه مرتکب گناه مى شود که به کلى خدا را فراموش کند و غفلت تمام وجود او را فرا گیرد.اما این فراموشکارى و غفلت در افراد پرهیزگار دیرى نمى پاید، به زودى به یاد خدا مى افتند و گذشته را جبران مى کنند، آنها احساس مى کنند هیچ پناهگاهى جز خدا ندارند و تنها باید آمرزش گناهان خویش را از او بخواهند

تفسیر نمونه

شهید مطهری فرمودند:

مفضّل با فشار سخت زندگی روبرو شده بود، فقر و تنگ دستی، داشتن قرض و مخارج سنگین زندگی او را آزار می داد، در محضر امام صادق (ع) لب به شکایت گشود و بیچارگی های خود را مو به مو تشریح کرد.

 "فلان مبلغ قرض دارم، فلان مشکل دارم، متحیّرم چه کنم و…."خلاصه در آخر کلامش از امام صادق(ع) در خواست دعا کرد . امام (ع) به کنیزش دستور دادند یک کیسه اشرافی که منصور برای وی فرستاده بود بیاورند.

بعد این کیسه را در اختیار مفضّل قرار می دهد، مفضّل رو به امام(ع) خطاب کرده می گوید: “آقا مقصودم آنچه در حضور شما گفتم دعا بود.

حضرت می فرمایند :"بسیار خوب دعا هم می کنم، امّا این را بدان؛ هرگز سختی های خود را برای مردم تشریح نکن اولین اثرش این است که وانمود می شود تو در میدان زندگی زمین خورده ای و از روزگار شکست یافته ای، در نظر ها کوچک می شوی و شخصیّت و احترامت از میان می رود

داستان راستان، ص۱۷

 الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ ۗ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ

 (همان) کسانى که در توانگرى و تنگدستى، انفاق مى کنند. و خشم خود را فرو مى برند. و از (خطاى)مردم درمى گذرند. و خدا نیکوکاران را دوست دارد(آل عمران/۱۳۴)

 روشن است: انفاق در حال وسعت به تنهائى نشانه نفوذ کامل صفت عالى سخاوت در اعماق روح انسان نیست، اما آنها که در همه حال اقدام به کمک و بخشش مى کنند، نشان مى دهند این صفت در آنها ریشه دار است.

ممکن است گفته شود: انسان در حال تنگدستى چگونه مى تواند انفاق کند

پاسخ این سؤال روشن است; زیرا:

اولاً ـ افراد تنگدست نیز به مقدار توانائى مى توانند در راه کمک به دیگران انفاق کنند.

ثانیاً ـ انفاق منحصر به مال و ثروت نیست بلکه هر گونه موهبت خدادادى را شامل مى شود، خواه مال و ثروت باشد، یا علم و دانش، یا مواهب دیگر.

 و به این ترتیب، خداوند مى خواهد روح گذشت، فداکارى و سخاوت را حتى در نفوس مستمندان جاى دهد تا از رذائل اخلاقى فراوانى که از بخل سرچشمه مى گیرد بر کنار بمانند.

تفسیر نمونه

حضرت امام علی علیه السلام در وصیت خود به حضرت امام حسن علیه السلام فرمودند: از مردم توقعی ند‌اشته باش زیرا مردمی هستند که:اگر عالِم باشی به تو ایراد می‌گیرند و اگر جاهل باشی راهنمایی ات نمی کنند،

اگر در طلب علم برآیی، می‌گویند: خود را به زحمت انداخته است و اگر از طلب علم دست بکشی، می‌گویند: ناتوان و کودن است.اگر در عبادت پروردگارت استوار باشی، می‌گویند: خود نما و ریاکار است. و اگر عبادتت کم باشد می گویند: کافر است.

اگر سکوت اختیار کنی، می‌گویند:
از سخن گفتن عاجز است و اگر سخن بگویی، می‌گویند: پر حرف است. اگر انفاق کنی، می‌گویند: اسرافکار است و اگر صرفه جویی کنی، می‌گویند: خسیس است.

اگر به آنچه آنها دارند نیازمند شوی، از تو می‌بُرند و به بد گویی ات می‌پردازند
و اگر به آنان اعتنایی نکنی، تکفیرت می‌کنند! آری پسرم!این است خصوصیت مردم زمانه ی تو.
بحار الأنوار ، جلد 77 ، صفحه 234

 وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۚ يَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

و آنچه در آسمانها و زمین است، از آن خداست. هر کس را بخواهد (و شایسته بداند)، مى آمرزد.
و هر کس را بخواهد، مجازات مى کند. و خداوند آمرزنده مهربان است.(آل عمران/۱۲۹)

 بنابراین، آمرزش و مجازات به دست پیامبر نیست، بلکه به فرمان خداوندى است که حکومت آنچه در آسمان ها و زمین است، به دست او است، آفرینش از او است، مالکیت، و تدبیر آنها نیز از آن او است.

او است که مى تواند گناهکاران را هر گاه صلاح ببیند ببخشد، و یا مجازات کند.

و در پایان آیه به رحمت واسعه خداوند اشاره کرده، مى گوید: در عین حال که مجازات او شدید است او آمرزنده و مهربان است (وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ).و رحمت او بر غضب او پیشى مى گیرد.

تفسیر نمونه

شخصی محضر امام زین‌العابدین(ع) رسید و از وضع زندگیش شکایت کرد امام علیه‌السلام فرمود:
بیچاره فرزند آدم !هر روز گرفتار سه مصیبت است که از هیچ کدام از آن‌ها پند و عبرت نمی‌گیرد اگر عبرت بگیرد دنیا و مشکلات آن برایش آسان می‌شود:
مصیبت اول :این‌که هر روز از عمرش کاسته می‌شود اگر زیان در اموال او پیش بیاید غمگین می‌شود بااینکه سرمایه ممکن است بار دیگر باز گردد ولی عمر قابل‌برگشت نیست.

دوم :هر روز روزی خود را می‌خورد اگر حلال باشد باید حساب آن را پس بدهد اگر حرام باشد باید بر آن کیفر ببیند.

سپس فرمود :سومی مهم‌تر از این است .

گفته شد: آن چیست ؟امام فرمود :هر روز را که به پایان می‌رساند یک قدم به آخرت نزدیک شده اما نمی‌داند به سوی بهشت می‌رود یا به‌طرف جهنم
آنگاه فرمود :طولانی‌ترین روز عمر آدم روزی است که از مادر متولد می‌شود .
دانشمندان گفته‌اند این سخن را کسی پیش‌از امام سجاد (علیه‌السلام )نگفته‌است.

داستان‌های بحارالانوار

 إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَن تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُم مِّنَ اللَّهِ شَيْئًا ۖ وَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

 کسانى که کافر شدند، هرگز اموال و فرزندانشان نمى تواند چیزى، از مجازات خدا را از آنان بکاهد. آنها اصحاب دوزخند. و جاودانه در آن خواهند ماند.(آل عمران/۱۱۶)

چرا در این آیه از میان امکانات مادى تنها اشاره به ثروت و فرزندان شده است.

این به خاطر آن است که: مهمترین سرمایه هاى مادى: یکى نیروى انسانى است که به عنوان فرزندان ذکر شده. و دیگرى سرمایه هاى اقتصادى مى باشد. و بقیه امکانات مادى از این دو سرچشمه مى گیرند.

 قرآن با صراحت مى گوید: امتیازهاى مالى، و قدرت جمعى، به تنهائى نمى تواند در برابر خداوند، امتیازى محسوب شود، و تکیه کردن بر آنها اشتباه است، مگر هنگامى که در پرتو ایمان و نیت پاک در مسیرهاى صحیح به کار گرفته شوند در غیر این صورت سرنوشت صاحبان آنها عذاب جاویدان خواهد بود.

تفسیر نمونه

 امام باقر علیه السلام میفرمایند: «هرگاه مردی در شب تاريک شتر و توشه و اهل و عيالش را در بيابانی گم کند و سپس در حين تلاش برای يافتن ايشان، يک مرتبه ايشان را بيابد، چقدر خوشحال میشود؟ پس خداوند متعال بيشتر از اين شخص نسبت به بنده اش که توبه مي‌کند و به سوی او باز می‌گردد، خوشحال می‌شود.» (١)

اگر بدانیم گناه کردن، بخصوص در این دوران سبب چه مشکلاتی می‌شود، همین الان توبه می‌کنیم.

بدان! گناه ظهور امام زمان را عقب می اندازد؛ پس فقط آماده کیفر گناهی که کرده ای نباش؛ چون تو با گناهت، تحول جهان و آسایش بشریت را حتی به مقدار کمی عقب انداخته ای.

 توبه کلید نجات تو و تمام بشریت است.

امام علی علیه السلام میفرمایند: «توبه دلها را پاک می‌کند و آثار گناه را می‌شوید.» (٢)

١- اصول کافی، ج ۴، ص ١۶٧؛
٢- غررالحکم، ج ۱، ص ۳۵۷

 لَيْسُوا سَوَاءً ۗ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ

 آنها یکسان نیستند. (زیرا) گروهى از اهل کتاب، (به حق و ایمان) قیام مى کنند. و پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را مى خوانند. در حالى که سجده مى نمایند.(آل عمران/۱۱۳)

 قرآن در این آیه، براى رعایت عدالت و احترام به حقوق افراد شایسته، و اعلام این حقیقت که همه آنها را نمى توان با یک چشم نگاه کرد، مى گوید: اهل کتاب همه یکسان نیستند، در برابر افراد تبه کار، کسانى در میان آنها یافت مى شوند که در اطاعت خداوند و قیام بر ایمان ثابت قدمند

تفسیر نمونه

⚜معرفی_کتاب_کودک

کودکان می پرسند…

دراین کتاب، 196 پرسش و پاسخ کودکان، درباره ی خدا، نماز،مسجد،قرآن، خوبی ها،بدی ها، و …مورد توجه قرار گرفته شده و مطرح گردیده است…:

✍امام علی علیه السَّلام فرمودند:

قبول‌شدنِ عمل را بيش از خود عمل مهم بداريد، زهد در دنيا كوتاه‌ كردنِ آرزوهاست و شكر هر نعمتى، پرهيز از چيزى است كه خداوند آن را حرام كرده است… هر كس بدنش را (در انجام واجبات) به زحمت اندازد، پروردگارش را خشنود كرده و هر كس بدنش را به زحمت نيندازد، پروردگارش را نافرمانى كرده است.

الخصال شیخ‌صدوق (ره)

 لن يَضُرُّوكُمْ إِلَّا أَذًى ۖ وَإِن يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يُنصَرُونَ

 آنها [= اهل کتاب، مخصوصاً یهود ]هرگز نمى توانند به شما زیان برسانند، جز آزارهاى مختصر. و اگر با شما پیکار کنند، به شما پشت خواهند کرد (و شکست مى خورند). سپس یارى نخواهند شد.(آل عمران/۱۱۱)

دشمنان زیانى نمى رسانند این آیه به مسلمانانى که از طرف قوم کافر خود تحت فشار قرار گرفته بودند و آنها را به خاطر پذیرفتن اسلام، نکوهش و احیاناً تهدید مى کردند، بشارت مى دهد که مخالفان هرگز نمى توانند زیانى به آنان برسانند، و زیان آنها بسیار جزئى و کم اثر خواهد بود، و از بدگوئى زبانى و مانند آن تجاوز نمى کند.

تفسیر نمونه